تحليل درخت رويداد (ETA)

تحليل درخت رويداد (Event Tree Analysis):

روش تحليل درخت رويداد (Event Tree Analysis)، همانند تحليل درخت خطا (Fault Tree Analysis) يک ابزار در ارزيابی ريسک است که می ‏تواند به صورت كيفی و يا كمی بکار گرفته شود. اگر به صورت کيفی بکار رود ابزاری در خدمت شناسايی مخاطرات است و در صورتيکه کمی شود در ارزيابی ريسک کاربرد خواهد داشت. هنگامی كه عملكرد موفق يک سيستم وابسته به عملكرد تعيين شده زير سيستم‏ های مربوطه باشد، درخت رويداد ابزار مناسبی جهت تحليل اين سيستم‏ ها خواهد بود. اين تحليل عموماً براي سيستم‏ های پيچيده كاربرد دارد. معمولاً هر درخت رويداد با يک حادثه اوليه شروع شده و سپس اين حادثه اوليه منجر به پيامدهای بعدی خواهد شد، در نتيجه جهت تحليل کيفی تر می‏ توان اين توالی ها را به صورت مدل درخت رويداد درآورد.
روش تحليل درخت رويداد به منظور محاسبه احتمال پيامدهای متنوعی كه در صورت وقوع يک واقعه ابتدايی ممكن است رخ دهد، مورد استفاده قرار می گيرد. برخلاف درخت خطا که دلايل يک واقعه نامطلوب کلی به جزئيات واکاوی شده و تحليل می‏ شود در درخت رويداد با شروع از يک واقعه آغازکننده سعی در پيش بينی توالی وقايع می‏ شود تا حالات ممکن ايمن يا آسيب ‏رسان کشف شود. يک نمونه درخت رويداد در شكل (1)  نشان داده شده است.

    
     
شکل 1. درخت رويداد مربوط به رهايش گاز

اين روش تکنيکی برای ارزيابی حوادث خطرناکی است که پيشگيری از آن نياز به مراقبت‏ های ويژه دارد. مواردی مانند نفت و گاز تحت فشار، سيال‏ های بسيار داغ، تجهيزات در ارتفاع، اشيای متحرک مانند بالگردها و کشتی‏ ها، مواد منفجره، مواد راديو اکتيو، سرو صدا و مواد سمی... اين روش غالبا در فازهای اول پروژه انجام می شوند يعنی زمانی که پروژه در فاز طراحی مفهومی و مهندسی است. البته نياز نيست که طراحی تفصيلی به طور کامل تمام شده باشد اما اجرای اين روش در شروع پروژه موجب می شود که در صورت وجود خطری بارز، بتوان به راحتی و پيش از آنکه هزينه زيادی متحمل شويم پيشگيری کنيم.

مزایا:

- اين روش قابليت نمايش گرافيکی از روند شکل‏ گيری يک حادثه را ارائه می دهد.
- با استفاده از اين روش تمامی حالت‏ های خروجی از يک حادثه اوليه مورد بررسی قرار می گيرد و اهميت عملکرد يا شکست سيستم‏ های کنترلی ارزيابی می‏ شود.

معايب:

- اغلب برای انجام آن نياز است تا خطرات پيشتر به وسيله يک روش ديگر شناسايی و پيامدهای آن ها مشخص شود.
- در اين روش به سختی می توان تاخير عملکرد سيستم ‏های کنترلی را ارزيابی کرد و نوع تحليل آن بر مبنای موفقيت يا شکست کامل عملکرد است.
- اين روش پيچيدگی‏ ها و محدوديت‏ هايی دارد که نمی‏ توان به راحتی برای هر خطری از آن بهره برد.