شناسایی و ارزیابی کیفی مخاطرات

تکنیک HAZOP براي اولين بار در سال 1970 بر اساس تكنيكي كه آزمايش بحراني خوانده مي ‏شود توسط صنايع شيميايي سلطنتي بريتانياي كبير معرفي و سپس توسط T.A.Kletz بصورت قانونمند درآمد. اساساً تكنيك HAZOP كه ماهيتي آينده‏ نگر و مبتني بر پيشگيري دارد بعنوان واكنشي به استفاده از متد چك‏ ليست كه مبتني بر فلسفه گذشته ‏نگر بود مطرح گرديد. هر چند كه تكنيك مورد نظر اولين بار بمنظور شناسايي و ارزيابي خطرات فرآيندي معرفي و بكار گرفته شد ولي امروزه با معرفي و اثبات توانمندي هاي آن کاربرد تکنيک به ساير سيستم‏ ها و صنايع نيز گسترش يافته است.

روش مطالعاتی HAZOP تکنیکی برای تشخیص و تجزیه و تحلیل خطرها و ارتباط عملی با سیستم‏ ها می ‏باشد. این تکنیک از خیلی سال ها قبل مورد استفاده بوده است. اما همچنان پابرجا و استوار می ‏باشد و از لحاظ بین‏ المللی به عنوان یکی از تکنیک‏ های تشخیص خطر پیشرفته تلقی می‏ شود. این تکنیک تا اخیراً به طور کلی محدود به فرآیندهای صنعتی (شیمیایی، داروسازی، نفت و گاز) بود و هنوز هم به طور معمول برای این صنایع قابل اجرا و عملی می ‏باشد.

در خیلی از موارد هنگامی که ما فکر می‏ کنیم روش HAZOP به شکلی درست به کار گرفته شده به نتیجه ‏ای کم ‏فایده و با خسارت زیادی مواجه می ‏شویم و در اینجا می ‏باشد که فکر می‏ کنند روش مذکور نامناسب می ‏باشد در صورتی که آنها در یک موضوع کلیدی با شکست مواجه شده‏ اند و آن، مدیریت روش مذکور بوده است.

وقتی که ما تکنیک HAZOP را به کار می‏ گیریم این تکنیک ممکن است به طور نادرستی انجام شود، اگر اهداف موجود در موضوعات پراکنده باشد و یا اینکه خود تکنیک اساساً برای فرآیندهای صنعتی منحصر شده باشد، عمومیت پیدا نکرده است. فهمیدن و درک کردن HAZOP آسان است و ظاهراً ب‏کارگیری آن نیز آسان می‏ باشد. ولی اساس HAZOP بر روی کار تیمی نهاده شده است و این امر نیازمند به مدیریت و کنترلی دقیق می باشد که به طور واضح و روشن معلوم است که بدون این اصول (مدیریت و کنترل دقیق) از تأثیر، سودمندی، بازدهی و کارآیی آن کاسته می ‏شود.

بنابراین یکی از اهداف این رساله ارائه دادن یک توضیح صریح و بدون نقص از HAZOP می ‏باشد، برای آنهایی که می‏ خواهند این روش را یاد بگیرند. که ممکن است این افراد مبتدی باشند و قصد دارند این روش را بفهمند یا افراد آگاه و متخصص که می‏ خواهند کارهای خود را با این روش بهبود ببخشند. هدف دیگر این رساله توضیح دادن اهمیت قوانین مربوط به فرآیندها می ‏باشد. بنابراین ب‏کارگیری HAZOP باید بیشترین سازگاری و سودمندی را برای سیستم مذکور داشته باشد. اگر در هنگام تحقیقات و مطالعات نسبت به این موضوع کنترل درستی صورت نپذیرد و تکنیک مورد نظر برای رسیدن به نتیجه ‏ای بدون نقص تنظیم نشود آن را نمی‏ توان HAZOP نام نهاد. زیرا آشفتگی‏ های موجود در این تکنیک ما را از شناخت خطرهای موجود در سیستم و یا فرآیند دور می‏ نماید. بنابراین شناخت خطرها اساس اداره‏ ی مؤثر ایمنی، مطمئن کردن سیستم‏ ها و ماشین ‏آلاتی می‏ باشد که می‏ خواهیم سودمند واقع شوند.

شناسایی کانون های خطر و کشف پنانسیل های بروز حوادث و سپس اولویت بندی راهکارهای اقدامات اصلاحی و پیشگیرانه راهی اصولی و موثر برای حفظ منافع و منابع ارزشمند سازمان‏ ها است. واحد شناسایی مخاطرات و ارزیابی ریسک شرکت آفتاب ایمن پرتو متشکل از مجموعه کارشناسان خبره و با تجربه ای است که با بکارگیری دانش روز و تسلط بر نرم افزارهای تخصصی مهندسی مرتبط در حوزه شناسایی مخاطرات فرآیندی و غیرفرآیندی پرمخاطره ترین صنایع کشور از جمله نفت، گاز، پتروشیمی، شیمیایی و انرژی فعالیت می کنند.

مطالعه و شناسایی جامع مخاطرات بالقوه در صنایع مذکور از عناصر کلیدی مطالعات ایمنی و تحلیل مخاطرات بشمار می آید. کارشناسان این واحد تاکنون با استفاده از روش ‏های گوناگون، مطالعات شناسایی مخاطرات و ارزیابی کیفی ریسک را در بیش از 140 واحد فرآیندی و یوتیلیتی در بخش‏ های نفت، گاز، پتروشیمی و شیمیایی کشور بر عهده داشته اند.

توانمندی ها:

  • شناسايي خطرات فرآيندی به روش HAZOP
  • شناسايي خطرات غیر فرآیندی (عمومي) به روش HAZID
  • مطالعات سطح خدشه‏ ناپذيري ايمني (SIL; Safety Integrity Level )
  • تخصیص سطح خدشه ناپذیری (SIL Assignment)
  • اعتبار سنجی سطح خدشه ناپذیری (SIL Verification)
  • مطالعات اعتمادپذيري، استمرار توليد و تعميرپذيري (RAM; Reliability, Availability & Maintainability Study)
  • ارزیابی ریسک به روش آنالیز درخت خطا (Fault Tree Analysis-FTA)
  • ارزیابی ریسک به روش آنالیز درخت رویداد (Event Tree Analysis-ETA)
  • ارزیابی ریسک به روش پاپیونی (Bow-Tie)
  • مدیریت یکپارچگی خط لوله (Pipeline Integrity Management-PIM)